Poesia. Contos. Crônicas. Arte terapia. Mentoria (ISOR®). Supere conflitos! Beletro. Poezio. Noveloj. Poezio. Artoterapio. Mentorado. Superu konfliktojn!
terça-feira, abril 30, 2013
AMMOMENTO / MOMENTO DE AMOR
via virineca eco!
eco kiun mi trafingre
inge lange umas
dumas salivumas
ĝisfunde al mia eco
vivu la amo, vojo
al via plej intima
adreso:
nia plena ĝojo
******************
sua feminilidade!
entre meus dedos
dentro língua úmida
lívido salivo livre
fundo minha qualidade
senda ao vivo amor,
seu mais íntimo
endereço:
nosso pleno gozo
quinta-feira, abril 25, 2013
RETOMADA
Não me abalo, não me aflijo,
não me aperto, não me assusto,
nada quero, nada exijo,
só me vem o que for justo.
Não me mostro, não me acanho,
não me apresso, não me atraso,
não me perco, sei que ganho
o que é meu - e no meu prazo!
(gentilmente musicado por Flávio Fonseca;)
quarta-feira, abril 24, 2013
ARTE DA PAZ E DA INTEIREZA
Arte muito bela e pacífica. A arte da inteireza. Tre bela kaj paca arto. La arto de la senfrakcieco.
Poezia corporal: corpoment'espírito. Korpa poezio: korpomens'espirito.
(Dankeme al Advalk Ferreira)
Clique e curta. Klaku kaj ĝuu.
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=NlrsQo9EjHE
Poezia corporal: corpoment'espírito. Korpa poezio: korpomens'espirito.
(Dankeme al Advalk Ferreira)
Clique e curta. Klaku kaj ĝuu.
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=NlrsQo9EjHE
sexta-feira, abril 19, 2013
SPARKO
vivas poemo
el memoroj pri aliaj vivoj:
nur en ties vivoj
(fulm'moment' sen memoro)
la spark' de l' trovo
de la senso!
ĉiuj aliaj vivoj
fulmsubite iluminiĝas
kiam la poem' vivanta
la tekstofenestron saltas
kaj ravas tiun, kiu ĝin gvatas
saltis la muron la poem':
lumo en malhel' ja estas poezi'!
Paulo Nascentes
el memoroj pri aliaj vivoj:
nur en ties vivoj
(fulm'moment' sen memoro)
la spark' de l' trovo
de la senso!
ĉiuj aliaj vivoj
fulmsubite iluminiĝas
kiam la poem' vivanta
la tekstofenestron saltas
kaj ravas tiun, kiu ĝin gvatas
saltis la muron la poem':
lumo en malhel' ja estas poezi'!
Paulo Nascentes
CENTELHA
vive o poema
de memórias de outras vidas:
só na vida do outro
(instante fugaz sem memória)
a centelha do encontro
do sentido!
todas as outras vidas
as vidas de todos os outros
num insight se iluminam
quando o poema vivo
pula a janela do texto
e alumbra quem o espia
pulou o muro o poema:
luz no escuro é poesia!
Paulo Nascentes
terça-feira, abril 16, 2013
UNIDADE/UNUECO
arte
corpomentespírito
poesia
música
unidade
serenidadepaz
arto
korpomens'espirito
poezi'
muziko
unueco
serenopac'
quandokiam? agoranun!
http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=Do3sDwIGNUM#t=0s
unueco
serenopac'
quandokiam? agoranun!
http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=Do3sDwIGNUM#t=0s
domingo, abril 14, 2013
SONETO PRIPENSAS KAJ SILENTAS
Kiom sonetoj havas la tempest’?
Ĉu riĉajn rimojn donis vento al pluv’?
havas pli da perplekso kiu vort’:
ploro de vidivino aŭ rido de mort’?
Monalizo: ĉu senaĝa ridet’?
Ĉu maljunec’ atendas vin ĉel’ kurb’?
Ĉu ja eternas ni ĉel’ akuŝej’?
Kontraŭdirekte, kontraŭ gant’ la temp’?
Kiun estonton povas havi estont’
kiam ĝi foje eĉ ne maljuniĝas
kaj sen scio pri estinto mortas?
Poeto finas, daŭras poezi’
Melodion gutas ankoraŭ ĝi?
- Kion silente dirus mia vers’?
Paulo Nascentes
havas pli da perplekso kiu vort’:
ploro de vidivino aŭ rido de mort’?
Monalizo: ĉu senaĝa ridet’?
Ĉu maljunec’ atendas vin ĉel’ kurb’?
Ĉu ja eternas ni ĉel’ akuŝej’?
Kontraŭdirekte, kontraŭ gant’ la temp’?
Kiun estonton povas havi estont’
kiam ĝi foje eĉ ne maljuniĝas
kaj sen scio pri estinto mortas?
Poeto finas, daŭras poezi’
Melodion gutas ankoraŭ ĝi?
- Kion silente dirus mia vers’?
Paulo Nascentes
sexta-feira, abril 12, 2013
SONETO MEDITA E SILENCIA
Quantos sonetos tem a tempestade?
Que rimas ricas deu o vento à chuva?
Que palavra tem mais perplexidade:
riso de morto ou pranto de viúva?
Monalisa: sorriso sem idade?
A velhice já te espera ali na curva?
Somos eternos na maternidade?
O tempo é contramão ou contra luva?
Que futuro o futuro pode ter
se às vezes nem consegue envelhecer
e morre sem saber o seu passado?
Passa o poeta, fica a poesia
pingando um pouco ainda a melodia?
- O que dirá meu verso... assim calado?
Paulo Nascentes
Que rimas ricas deu o vento à chuva?
Que palavra tem mais perplexidade:
riso de morto ou pranto de viúva?
Monalisa: sorriso sem idade?
A velhice já te espera ali na curva?
Somos eternos na maternidade?
O tempo é contramão ou contra luva?
Que futuro o futuro pode ter
se às vezes nem consegue envelhecer
e morre sem saber o seu passado?
Passa o poeta, fica a poesia
pingando um pouco ainda a melodia?
- O que dirá meu verso... assim calado?
Paulo Nascentes
quarta-feira, abril 03, 2013
TIQUE NERVOSO - NERVEMO
sotaque sotique sotaque:
a grade da dualidade
na terceira dimensão
- agrade ou não
**************
nurtak' nurtik' nurtak':
la dueca krad'
triadimensie
- plaĉu aŭ ne
Paulo Nascentes
sexta-feira, março 29, 2013
RESGATE DA DELICADEZA
Paulo Nascentes
Dentro do meu coração o alarme toca,
meu instinto de bombeiro acende, alerta,
os sentidos treinados. O que me provoca
este grito, morto na garganta? Na certa,
o desmoronar de algo no meu peito.
Presente divino à minha irmã chegado,
minha amada sobrinha tinha luz no riso!
Mãe e filha, amigas, cultivavam o respeito,
o carinho, o amor, o diálogo sensato,
mas o que agora sinto... me põe de sobreaviso.
Incêndio de paixões, inundação, desastre,
deslizamento de emoções, desabamento,
o que me impele à ação? Antes que o fogo alastre,
antes que a casa caia e venha o ferimento,
é preciso devolver felicidade a elas,
deixar o sol entrar, escancarar janelas,
permitir desabrochar novo contentamento.
Tento dormir, mas o grito de socorro
atravessa os estados, chega até Brasília.
Dentro de mim a lama desce o morro
como se soterrasse o brilho de uma filha
que deixasse escapar a boia que lhe atiro.
Mesmo um bombeiro calejado
respeita o livre arbítrio e só atua
se o chamado vier - mas se não vem,
sono adiado, alerta, a prontidão continua.
Mesmo sem dormir, sonha sonho delicado:
tem nos braços, a salvo de si mesma,
a menina que um dia viu neném.
O cansaço, o sono e uma luz: vê no rescaldo, acesa,
a centelha divina, fogo já domado, de volta à alma
e num milagre, eis o resgate da delicadeza!
terça-feira, março 26, 2013
ENTREVISTA À TV SUPREN
Spekteblas intervjuo al la televidprogramo 'Papo Supren' per la suba ligilo. Komentoj bonvenas.
Assista ao 'Papo Supren', programa da TV Supren.
TRANSNACIA EDUKADO DE PLANEDA CIVITANO
La menso, kiu malfermiĝas al nova ideo, neniam plu revenas al la origina dimensio. (Albert Einstein)
Kiel fariĝi fakte monda civitano – nepra postulo de nia tempo – nehavante efektivan komunikan ilon, facile lernebla kaj principe neŭtrala, tio estas, ne jungita al interesoj de certaj nacioj aŭ ideologioj?
La lingvaj baroj, la enda emfaza punkto, kontinue spitas la teknologion de tradukmaŝinoj, samkiel trudas fremdajn lingvojn al instrusistemoj mondskale. Kiel bone klarigas la Manifesto de Prago http://eo.wikipedia.org/wiki/ Manifesto_de_Prago:
"Ĉiu etna lingvo estas ligita al difinita kulturo kaj naci(ar)o. Ekzemple, la lernejano, kiu studas la anglan, lernas pri la kulturo, geografio kaj politiko de la anglalingvaj landoj, precipe Usono kaj Britio. La lernejano, kiu studas Esperanton, lernas pri la mondo sen limoj, en kiu ĉiu lando prezentiĝas kiel hejmo." Tio ĉar "la edukado per iu ajn etna lingvo estas ligita al difinita perspektivo pri la mondo.”
Transnacia edukado, kontraŭe, proponas al ni tujan kontakton kun la varia kolora bunto de pluraj kulturoj, ampleksigas nian akcepton de la malsimilo, valorigante la riĉecon eĉ de tribaj vivkulturoj, kun siaj tradiciaj kaj utilaj saĝoj, kaj nin provizas kun medioj kaj manieroj, kiuj finfine igas nin esti planedaj civitanoj.
Kundividi nian neŭtralan lingvon kun tiuj, kiuj ĝin uzas portas la avantaĝon povi partopreni entute de la agoj kaj decidoj de internaciaj organoj el tria sektoro, kiel NROj kaj institucioj kiuj promocias la packulturon kaj mediprotektadon. Aldone, kiam ni fariĝas gastoj de lokaj loĝantoj, ni neniam estas nuraj turistoj portataj al indikitaj lokoj de vojaĝaj agentoj, apenaŭ vidante pejzaĝojn de busoj kaj busetoj. Kontraŭe, kun amikinoj kaj amikoj, pretaj por nin ricevi kaj elmontri siajn tagvivojn, tio estas ordinara fakto inter esperantistoj tra la mondo kaj la eksterlanda vojaĝo ege gajiĝas kaj fruktodonas. Kiu parolas Esperanton konstatas tion ĉiutage en la tuta mondo!
Kvankam, en Edukado, la atingo de certaj normigoj nur povas esti taksata post jardekoj, el la individua vidpunkto, tamen, la transkultura edukado portas tujajn avantaĝojn, ĵus post la Esperanta komunika lernado. Ĉar ĝi estas lingvo pli facile lernebla kompare al la plimulto de la naciaj lingvoj – ĉiam havante neelteneblajn esceptojn. En Esperanto, la distanco inter la lernado kaj la efektiva uzo de la lingvo estas ja mallarĝa. Oni eksplikas tion facile. Struktura logiko, fonetika kaj gramatika simpleco, malesto de timindaj esceptoj kaj internacia vortoprovizo – kiu multobliĝas rapide por formi centojn da novaj vortoj formitaj pro la helpo de trideko da prefiksoj kaj sufiksoj – tiuj estas karakteroj, kiuj forte akcelas la akiron de la lingvo.
En Esperanto, vi kreskigas vian vortaron laŭ facila maniero kaj amuze. Ĝi estas luda. Ĝi estas kiel kombini kolorblokojn en la konata Legoludilo.
Kaj pli: en debataj renkontiĝoj kun homoj el la tuta mondpartoj, la uzo de Esperanto donas plenan egalecon al la interparolantoj. Ĉiuj eliras el la sama punkto, povante paroli pri kio ajn, sen la ĝeno esti konfrontataj de siaj lingvaj kapabloj kontraŭ la denaskuloj de la reganta lingvo. La diskutado de gravaj mondaj problemoj en Esperanto preterlasas, tiel, legion da tradukistoj kaj kapaŭskutiloj, kiel nepraĵoj de la hodiaŭaj internaciaj konferencoj.
Aŭ ni forlasu tuj, tiel, la baroj kaŭzitaj de la multobligo de lingvoj – kaj ĉiuj lingvoj, eĉ la minoritataj, meritas esti antaŭgardataj! - aŭ ni amare ad eternam sentos niajn malsukcesojn dum la tiel nomataj multiflankaj kunvenoj, kie nur la reprezentantoj de regaj nacioj sentas sin hejme, ĉar "mia lando estas mia lingvo", kiel oni scias... Alipunkte, tiuj, kiuj parolas Esperanton sukcesas mirakle diri kaj pri sia denaska lingvo kaj pri Esperanto: "mi sentas tiujn du, kiel mia lingvo". Unu, ĉar ĝi estas el mia patrujo, kaj la alia, ĉar ĝi estas disa tra la tuta planedo. Cetere, en tempoj de interreto, tiu situacio povas esti rapida kaj facile ampleksata, se tiel ni volas.
(Esperantigo de prof. Adonis Saliba)
segunda-feira, fevereiro 18, 2013
JE LA TRIA TAGO
antaŭ ol la tria tago
ekrompu el mallumo
tre tre frumatene
la grundon mi sarkas
- kiel ŝpaton la ungo –
trudherbon mi falĉas
dusensaĵojn mi elfalĉas
el la ŝvela, seka haŭto.
frenezega fuŝparolo
real’ kaj fikci’ je miksaĵ’
farunoj el sama sako
venintaj el sama gren’.
elkavita jam la teren’
kaŝitaĵo do montriĝas
antaŭ klariĝi maten’
misteroj de frumaten’
netombigita kadavro eliĝas
suroste restante venen’.
nur je la tria tago
el mortintoj reviviĝinta
vivo tiam tagiĝinta:
poemo ĵusnaskiĝinta
hejme la malŝparema filo
memorfeste la poezion
dormas mi pace ĉe Uno
vekiĝanta jen la koro
tion ene anoncas Suno.
TERCEIRO DIA
antes d'o terceiro dia
irromper da escuridão
ainda madrugadinha
o terreno capino
a unha por enxada
ceifo a erva daninha
roçando ambiguidades
da pele seca, inchada.
fala destrambelhada
mistura realidade e ficção
farinhas do mesmo saco
produtos do mesmo grão.
escavado o terreno
exponho o que vinha oculto
antes de clarear
mistérios da madrugada
aflora o cadáver insepulto
no osso restante o veneno.
somente ao terceiro dia
ressurjo dos mortos
a vida então se faz dia:
poema recém-nascido
filho pródigo em casa
comemoro a poesia
durmo em paz na Unidade
o coração despertado
o sol cá dentro anuncia.
irromper da escuridão
ainda madrugadinha
o terreno capino
a unha por enxada
ceifo a erva daninha
roçando ambiguidades
da pele seca, inchada.
fala destrambelhada
mistura realidade e ficção
farinhas do mesmo saco
produtos do mesmo grão.
escavado o terreno
exponho o que vinha oculto
antes de clarear
mistérios da madrugada
aflora o cadáver insepulto
no osso restante o veneno.
somente ao terceiro dia
ressurjo dos mortos
a vida então se faz dia:
poema recém-nascido
filho pródigo em casa
comemoro a poesia
durmo em paz na Unidade
o coração despertado
o sol cá dentro anuncia.
terça-feira, fevereiro 12, 2013
DORMI: ĉu staĝo por morti?
Dormi
estas unu el tiuj misteroj, kiujn mi iom post iome senvualigas. Senhaste. Iom
ĉiunokte. Foje, eĉ tage, mi min perceptas sperte tiun misteron. Tiam, el mia
vidpunkto, nur mi dormas, kiam mi ne konscias pri dormado. Nek vivo. Nek morto.
Mistero!
Ĉimomente mi scias, ke mi ne
dormas, ĉar mi verkas ĉi tekston. Laŭ
mia scio, mi ne kapablas verki dum mi dormas. Kaj mi sukcesis dormi neniom ĝis
nun, ĉar mi surlitadis, preskaŭ dormanta, sed min pridemandanta, kio estas
dormo. Kaj kiu rilato estas, se iu estas, inter dormado kaj mortado. Ĉu pripensadi
pri kiel okazas dormado povus min klarigi pri mortado? Ne pri la ĉiesa mortado,
sed pri la mia, iam spertota. Ho ve! Jen paradoksoj!
Kiel mi
scias, ke mi ne (ankoraŭ) dormas? Mia konscio min diras, ke mi ne dormas tiam,
kiam mi perceptas iun mion (mia
korpo, pli simple mi diru) kaj iun ne-mion
(matracon, ekzemple, kiun mi scias kuŝi sub mi, sub mia korpo, se tiel oni
preferas). Sed, iumomente, kiun mi ne kapablas kontroli puft! ne plu mia korpo, nek matraco, nek mia aparta viv-historio,
nek pensoj, emocioj, sentoj, nenio! Malaperis
ĉio, kiun mi kredis estadi... Dum mi dormas, nenio el tio eĉ ekzistis,
verŝajne. Eble sonĝo. Sed tion mi nur scios, se kaj kiam mi vekiĝos. Klarmensaj sonĝoj, ilin mi nur konas
laŭ libropriskriboj. Tamen, eĉ la plej bongusta recepto de pudingo ne min
montras la gusteton de pudingo-mordado. Eĉ
sonĝaj pudingoj.
Pri
la temo de sonĝoj mi eĉ ne tuŝu -- mistero por alia babilo. Kiam mi ne plu
estos porĉiame konscia, de tiu mia humana starpunkto de iu aŭ io aparta de ĉio ajn, de matraco kaj
de mi mem, eble oni diros, ke mi mortis. Kompreneble objektivaj testoj de
tielnomataj ‘aliuloj’ (suposeble vivantaj) atestos, ke mi mortas. Ĉu mi
scios aŭ ne, kiam mi mortos, ke tiam mi estos morta, tion ne mi scias. Mi eĉ ne volas scii. Kiucele? Efektive, tio estos tiom utila, kiom provi scii la guston
de pudingo laŭ legado de receptolibro... Kompreneble, dume, ankoraŭ mi rajtas
legi pri la morto kaj pri la postmorto en Biblio,
Korano, Tibetana Libro de la
Mortintoj. Tiom interesaj kiom receptolibroj... ili estas.
Ekde kiam mi naskiĝis, mi ade spertas
la ritualon dormi. Preskaŭ
ĉiam nokte. Estas tamen esceptoj. Do, mi ĉiutage praktikadas por sperti, kia
estas morti. Tamen, malgraŭ ĉio tiu trejnado, ankoraŭ ne ververe mi
eniris la maĉon. Ne laŭ
mia scio, ĉar mi ĉimomente verkas! Tial, eble, nek mi dormas, nek mi mortas.
Kial mi diras eble? Nu, kiu tion scias?
Trejno estas trejno, sed maĉo estas maĉo! Nun mi revenas liten. Jam temp’ estas
por trejni. Pardonon!
DORMIR: estágio de morrer?
Dormir
é um desses mistérios que vou desvendando aos poucos. Pouco a pouco. Um pouco a
cada noite. Às vezes, mesmo de dia, me descubro vivenciando esse mistério. E,
do meu ponto de vista, só durmo quando não estou consciente de estar dormindo.
Nem acordado. Ou vivo. Ou morto. Que mistério!
Sei
que (ainda) não estou dormindo por estar escrevendo este texto. Que eu saiba,
não sei escrever quando estou dormindo. E não consegui dormir até agora, porque
estive na cama, pronto para dormir, mas a me perguntar o que exatamente é
dormir. E que relação tem, se é que tem, com morrer. Refletir sobre como se dá
o dormir poderia me dar pistas sobre o morrer? Não o morrer genérico, mas o
meu, que um dia vou vivenciar. (Pronto! Começaram os paradoxos...).
Como sei que (ainda) não estou dormindo? Minha consciência me diz que não estou dormindo quando percebo um eu (meu corpo, digamos, para simplificar) e um não-eu (o colchão, por exemplo, que sei estar embaixo de mim, ou do meu corpo, se prefere). Mas, num dado momento que não sei controlar puft! nem mais meu corpo, nem colchão, nem minha particular biografia, nem pensamentos, emoções, sentimentos, nada! Sumiu tudo o que eu pensava estar sendo... Enquanto durmo, nada disso sequer existiu, ao que parece. Talvez um sonho. Mas, só vou saber se e quando acordar. Sonhos lúcidos só conheço de descrições em livros. Mas, a mais saborosa receita de pudim num livro não me revela o gostinho de uma mordida no pudim. Mesmo os pudins sonhados.
Como sei que (ainda) não estou dormindo? Minha consciência me diz que não estou dormindo quando percebo um eu (meu corpo, digamos, para simplificar) e um não-eu (o colchão, por exemplo, que sei estar embaixo de mim, ou do meu corpo, se prefere). Mas, num dado momento que não sei controlar puft! nem mais meu corpo, nem colchão, nem minha particular biografia, nem pensamentos, emoções, sentimentos, nada! Sumiu tudo o que eu pensava estar sendo... Enquanto durmo, nada disso sequer existiu, ao que parece. Talvez um sonho. Mas, só vou saber se e quando acordar. Sonhos lúcidos só conheço de descrições em livros. Mas, a mais saborosa receita de pudim num livro não me revela o gostinho de uma mordida no pudim. Mesmo os pudins sonhados.
No
tema dos sonhos nem vou entrar – mistério pra outra prosa. Quando não mais
estiver consciente de vez, desse meu ponto de vista humano de alguém ou algo supostamente
separado de tudo o mais, do colchão e de mim mesmo, possivelmente dirão que
morri. Claro que exames objetivos dos que chamo de ‘os outros’ (supostamente
vivos) confirmarão que estou morto. Se vou ficar sabendo ou não, quando estiver
morto, que então estaria (estarei?) morto, não o sei. Nem quero saber. Pra quê?
De prático, vai ser tão útil como tentar saber o sabor de um pudim pela leitura
de um livro de receitas... Claro que, por enquanto, ainda posso ler sobre a
morte e o pós-morte na Bíblia, no Corão, no Livro Tibetano dos Mortos. São tão interessantes quanto... livros
de receitas.
Desde
que nasci, venho praticando o ritual de dormir. Quase sempre à noite. Mas há
exceções. Assim, venho ensaiando diuturnamente como é morrer. Mas, com todo
esse treino, ainda não entrei no jogo pra valer. Não que eu saiba, pois estou
escrevendo agora! Por isso, provavelmente, neste instante nem durmo nem estou
morto. Por que digo provavelmente?
Ora, quem vai saber? Treino é treino, e jogo é jogo! Agora volto pra cama. É
hora de treinar. Com licença!
sexta-feira, janeiro 11, 2013
O DENSO E O INCENSO
Paulo Nascentes
quando contactado,
o Princípio que
in-forma
a forma que
provisório habito
desvela - fragmento
- o infinito
que Eu Sou,
revela o denso e o
incenso
a pequenez do
imenso
a imensidão do micro.
quando religado,
o canto que expresso
é sinfonia do
universo
espelho que
atravesso
mesmo surfando a
superfície
profundidade do
simples no complexo
simplicidade do nexo
e do sentido.
quando integrado,
o Ser em mim se sabe
sendo
meu saber se alumbra
e cala
cada nota ressoa e
resvala
na ressonância de
outra nota e nota
que essa outra,
nascida do indiferenciado,
conhece o Campo
Zero, mas se sabe Um
e entoa o cântico
dos cânticos
onde repousa a
suspeita do nada
o eco reverbera: há
Um! há Um!
quando enamorado,
amante deslumbrado
ante o mistério radical
do ser amado
o Ser se refaz
perplexo: o seccionado, o sexo
o prenúncio da
Unidade:
o Dois se faz Um
e se revela: há Um! há Um!
a diversidade do
múltiplo
o disfarce do Um!
Unidade, o nome
secreto
para sempre
escondido
da simplicidade do
nexo
e do sentido.
quinta-feira, novembro 29, 2012
EDUCAÇÃO TRANSNACIONAL E EMANCIPAÇÃO HUMANA
A
mente que se abre a uma nova ideia jamais volta ao seu tamanho original.
(Albert Einstein)
Pode uma educação transnacional nos levar ao
reencontro com o Ser essencial que somos – e do qual nos temos afastado? A emancipação
humana exige um instrumento de comunicação transcultural como garantia de
condições iguais no diálogo. Todos os dias, em mais de 120 países nos cinco
continentes, ocorrem encontros internacionais sem a necessidade dos
dispendiosos serviços de tradução. Neles, em vez da língua nacional de alguns
poucos, a conversa vem na língua internacional neutra Esperanto. Esse encontro
entre iguais lembra um simbólico aperto de mão linguístico entre irmãos.
Prevalece o que em nós é essência, e não circunstâncias como etnia, língua ou nacionalidade.
Queremos ser emancipados e livres entre cidadãos igualmente livres e
emancipados? Nesse caso, a educação deve preservar as diversas culturas, mesmo
as tribais e minoritárias, o que significa promover, para cada pessoa, o uso da
sua língua étnica e o letramento na língua nacional e em uma língua
internacional comum.
Sete são os princípios para uma intercompreensão
eficaz que nos permita vencer os desafios propostos pela crise atual. Nem a
globalização desta ou daquela língua nacional, nem as novas tecnologias de
comunicação, nem a adoção de novos métodos de ensino de línguas vão garantir esses
princípíos essenciais para a manutenção de uma ordem linguística justa e
eficaz.
1. Democracia
Um sistema de comunicação que privilegia algumas
pessoas, mas exige das demais enorme esforço, anos a fio, para alcançarem uma
capacidade de comunicação inferior à dos falantes nativos é, na essência,
antidemocrático. A desigualdade linguística acarreta desigualdades de
comunicação em todos os níveis, inclusive no nível internacional. Já aconteceu
com você se sentir sem escolha ao negociar em que língua falar com um oriental,
por exemplo, e ver que o idioma dito internacional imposto a vocês trouxe enormes
dificuldades e complicações na pronúncia, na falta de vocabulário ou no uso de
expressões idiomáticas e que a tentativa de comunicação deixou muito a desejar?
No máximo, as compras. Jamais uma conversa plena...
2. Educação
transnacional
Como chave para a solução da barreira das
línguas, esse o ponto a enfatizar. Toda língua étnica está ligada a determinada
cultura e a determinada nação ou conjunto de nações. Por exemplo, quem estuda
inglês faz contato com a cultura, a geografia e a política dos países
anglófonos, principalmente Estados Unidos e Grã-Bretanha. A educação
transmitida por meio de uma língua étnica está necessariamente ligada a
determinada perspectiva sobre o mundo. Uma educação transnacional, ao
contrário, nos põe em contato com o colorido variado das mais diferentes
culturas. Além de ampliar nossa receptividade ao diferente, com a valorização
da riqueza das culturas tribais, com seus saberes tradicionais e úteis, ela nos
dá meios e modos de enfim nos tornarmos de fato cidadãos planetários. Partilhar
uma língua neutra com os que a usam traz a vantagem da participação plena nas
ações de organismos do terceiro setor, ongs
e entidades que promovem a cultura de paz e a proteção ambiental. Como
convidados e mesmo hóspedes dos moradores locais, jamais seremos apenas
turistas levados só a lugares sugeridos por agentes de viagem, vendo paisagens
pela janela de vãs e ônibus. Ao contrário, ter amigas e amigos prontos a nos
mostrar seu dia-a-dia, como se faz na cultura esperantista, em todo o mundo, é
muito mais divertido. Posso garantir!
Embora em Educação o alcance de certas medidas
só possa ser avaliado após algumas décadas, do ponto de vista individual as
vantagens são imediatas, tão logo se possa comunicar em Esperanto. Por se tratar
de uma língua mais fácil de aprender do que a maioria das línguas nacionais, a
distância entre o aprendizado e o uso fica bem menor. Lógica, simplicidade
fonética e gramatical, ausência das temíveis exceções e o vocabulário
internacional – que se multiplica com novas palavras formadas com o auxílio de
cerca de 30 prefixos e sufixos – isto acelera a aquisição da língua. Em
Esperanto você amplia seu vocabulário de forma rápida e divertida. É como combinar
blocos coloridos no uso do conhecido brinquedo Lego.
3. Eficácia
pedagógica
Pesquisa recente mostra que só uma pequena
percentagem dos que estudam uma língua estrangeira são capazes de dominá-la. As
dificuldades das línguas étnicas constituem um obstáculo permanente para muitos
estudantes. Mas, usufruir do conhecimento de uma segunda língua é fundamental
hoje mais do que nunca. Como sair do impasse?
4. Multilinguismo
A educação escolar deveria proporcionar a cada
pessoa, independentemente da importância da sua língua materna, uma
oportunidade real para dominar uma segunda língua, de forma a conseguir
comunicar-se no mais alto nível presencialmente ou pela Internet.
5. Direitos linguísticos
Entre as várias línguas verificam-se
desigualdades de poderes, fonte de constante insegurança linguística, ou mesmo
opressão linguística, para grande parte da população mundial. Nos anúncios de
emprego, é comum a absurda reserva de vagas para falantes nativos de países
desenvolvidos. Essas desigualdades destroem as garantias, exaradas em tantos
documentos internacionais, de igualdade de oportunidades para todos,
independentemente das respectivas línguas maternas.
6. Diversidade linguística
De modo geral, os governos consideram que a
diversidade linguística constitui um obstáculo à comunicação e ao
desenvolvimento. Ao contrário, essa diversidade é uma fonte de riqueza
constante e inesgotável. Por isso, qualquer língua, tal como qualquer espécie
de ser vivo, dado o seu valor intrínseco, deve ser protegida e apoiada. Assim,
a política de comunicação e desenvolvimento, se não estiver alicerçada no
respeito e no apoio a todas as línguas, constitui uma sentença de morte para a
maior parte das línguas do planeta.
7. Emancipação do ser
humano
Qualquer língua, na medida em que dá aos seus
falantes a possibilidade de comunicarem entre si, impede-os de se comunicarem
com os outros: é simultaneamente uma libertação e uma prisão. No entanto, existe
uma comunidade internacional que vive esses princípios hoje. E, portanto, já dispõe
de instrumento linguístico adequado para o exercício da cidadania mundial em
bases igualitárias. Os sete princípios aqui apresentados podem ser lidos em sua
versão completa em http://pt.wikipedia.org/wiki/Manifesto_de_Praga
Concluindo
O mundo está de olho no Brasil. A grande mídia ignora importantes avanços. Por exemplo, tramita na Câmara, já
aprovado no Senado, projeto de lei que propõe o ensino não obrigatório de Esperanto
no nível médio. Você sabia? Na justificativa, o professor Cristovam Buarque
defende a cultura de paz associada à Língua Internacional desde sua criação, há
125 anos, pelo então jovem humanista Lázaro Ludovico Zamenhof. Afinal, a emancipação
humana é direito nosso. Imperialismo cultural e linguístico pertence
aos estertores da velha ordem.
Serviço
Esperanto é uma das 14 línguas ensinadas no UnB
Idiomas. Mais informações no portal
[i]
Professor de Português, Literatura e Esperanto. Aposentado do Instituto de Letras
da UnB e examinador de Esperanto credenciado pelo ITK, Universidade de
Budapeste.
Assinar:
Postagens (Atom)
RELATIVO
RELATIVO Sou pura sensação. Seria o mundo assim: prazer em profusão às vezes tão chinfrim? Faz sentido pra mim entre tanta vi...
-
COERÊNCIA esvazio carência – sou coerência danço a canção cérebro-coração abraço o vazio na unidade agora um, não mais dois sou ...
-
ALÉM DO OU na vida sofro ou finalmente sopro? a vida une ou pune? a vida é má ou uma? nela o que me é mais cara o que é máscar...
-
NUR MISTERO Al Zamenhof kaj homa mistero Ho Vi, Potenca Senkorpa Mistero, Ju pli iras mi serĉe de Vero Des pli venu l’ unika disku...